چشم انداز معنوی قرائت قرآن کریم/ سخنرانی آیت الله کعبی در همایش تجلیل از فعالان قرآنی در اروند کنار
چشم انداز معنوی قرائت قرآن
فلا تستضعفوا اهل القرآن حقوقهم
جامعه قرآنی با این خصوصیات دارای حقوقی هستند که از جمله آنها تکریم و احترام و توجه به جامعه قرآنی است.
آیت الله کعبی صبح دیروز با حضور در منطقه ولایی اروند کنار و شهر آبادان در همایش تجلیل از جهادگران و فعالان قرآنی آن منطقه شرکت کردند و با برخی از علماء منطقه دیدار کردند ایشان همچنین در مراسم تشییع بزرگ خاندان ثوامر در آبادان شرکت کردند
متن سخنرانی ایشان در همایش تجلیل از فعالان قرآنی به این شرح است:
قال تعالی في محکم کتابه و مبرم خطابه
«ﻭَ ﻟَﻘَﺪْ ﻳَﺴَّﺮْﻧَﺎ ﺍﻟْﻘُﺮْﺁﻥَ ﻟِﻠﺬِّﻛْﺮِ ﻓَﻬَﻞْ ﻣِﻦْ ﻣُﺪَّﻛِﺮٍ»
خداوند تبارک و تعالی را سپاس می گوییم که باری دیگر توفیق حاصل شد در شهر اروند حضور پیدا کنیم.
اروند کنار شهر شهادت و ولایت و شهر سربلند دوران دفاع مقدس است.
اروند کنار شهری فرهنگی و شهر ادب و شعر و هنر و خطیب پرور و شهر ذکر اهل البیت و شهر مداحان و شاعران بزرگ با نواها و صداهای بسیار زیبا است آقای کریم منصوری مثلا اهل اروند کنار است و مثل او بسیار است و جمع حضور نوحوانان و جوانان نوید تحول فرهنگی خوب را هم می دهند.
بنده چند نکته کلی ابتدا بیان می کنم
خود واژه قرآن یعنی کتاب خواندنی و قرآن کریم بهترین کتاب خواندنی است که در واقع زندگی انسان را شکل و سامان می دهد جنس خواندن قرآن شکل الهی است و به کارهای ما جلوه الهی می دهد
خواندن قرآن باعث می شود متن و روح و عمق زندگی جهت الهی پیدا کند اقرأ باسم ربک الذی خلق خلق الانسان من علق
خواندن قرآن مثل نمازهای پنج گانه واجب اخلاقی و تربیتی است نمی گوییم واجب فقهی است که اگر در شبانه روز کسی قرآن نخواند مرتکب گناه شده باشد مستحب ماکد است. خواندن قرآن کریم و بخشی از آن در نماز و در مورد حمد و سوره واجب است اما اگر کسی علاوه بر نماز در شبانه روز با قرآن انس نگیرد از لحاظ تربیتی و اخلاقی زیان کرده و به جایی نمی رسد.
لذا خداوند تبارک و تعالی دستور می دهد در هر شرایطی در طول روز باید قرآن خواند و می فرماید «فاقرئوا ما تیسر منه»
این یعنی در هر شرایطی نباید تلاوت و قرائت قرآن را از دست بدهد در آیه شریفه فاقرئوا ما تیسر منه «ف» تفریع بر مشکلات زندگی است یعنی علی رغم همه مشکلات و در هر شرایطی نباید قرائت قرآن ترک شود.
و از صیغه امر می فهمیم قرائت قرآن واجب است اما نمی گوییم از لحاظ فقهی بلکه از لحاظ اخلاقی وجوب دارد.
و لو در مورد پیامبر اکرم ترتیل نیز واجب است.
بر شخص پیامبر ترتیل نیز واجب است «و رتل القرآن ترتیلا»
تفاوت قرائت و ترتیل در این است که در ترتیل آداب و تشریفات و شرایط ورود دارد اما قرائت اینگونه نیست و انسان در هر حالتی می تواند قرائت داشته باشد و این هیچ اشکالی ندارد که بهترین کتاب برای انس گرفتن در زندگی قرآن است.
منتهی قرائت قرآن کریم نباید شتابان و عجله ای باشد
و لا تعجل في القرآن
تند خوانی به عنوان یک فن توصیه شده ولی در مورد قرآن تند خوانی توصیه نمی شود.
قرآن کتابی است که به تفصیل همه نیازهای همه انسانها را در سطوح مختلف بیان کرده است چون کتاب فطرت است
«فصلت آیاته» و به تفصیل هم بیان شده
«تبیان لکل شیئ »
یا در آیه دیگر می فرماید: «لتقرأه علی الناس علی مکث»
یعنی شمرده شمرده باید خواند.
قرآن کریم کتاب تأمل و تدبر و تفکر است
بهترین راه زندگی را نشان می دهد «یهدی للتی هی اقوم»
قرآن کریم کتاب امید و زندگی و کار و تلاش و کتاب هشدار نیز هست.
این مجموعه نکات کلی است که خواستم در ابتدا در اهمیت قرائت قرآن کریم بگویم.
اما شیوه قرائت
یک: طبعا وضو گرفتن است
اما طهارت چند دسته است. یک طهارت اعتقادی است یعنی شخص باید موحد باشد دوم: طهارت اخلاقی یعنی آلوده به گناه نباشد و سوم طهارت فقهی که با وضو باشد در غیر لمس قرآن جزء آداب و در مورد لمس قرآن واجب فقهی می شود.
چهارم استقبال قبله که باعث توجه دل می شود .
مطلب بعد حافظان قرآن از حفظ بخوانند یا از روی مصحف ؟
طبعا برای تمرین حفظ، حفظ باید بخوانند اما برای خو گرفتن با قرآن کریم باید از مصحف نگاه کرد و نگاه به قرآن عبادت است
بعضی از علما گفته اند تفاوت از روی مصحف خواندن یا از حفظ خواندن مثل تفاوت بین نافله و فریصه است.
نکته بعد استعاذه به خدا از شیطا ن است .
استعاذه یعنی طلب پناه بردن به خدا از شر شیطان
در زمان دفاع مقدس همزمان با حمله هوایی آژیر خطر پخش می شد و گفته می شد صدایی که می شنوید به معنای خطر است به پناه گاهها پناه ببرید
پناه به خدا از شر شیطان با لفظ نیست پناه بردن به خدا در عمل است و آن به این است که قبل از قرائت قرآن تصمیم بگیرم به گونه ای قرآن بخوانم که به پیامهای قرآن عمل کن
یم و الا استعاذه محقق نمی شود.
و بعد از آن از آداب تلاوت قرآن کریم، تسمیه است. تسمیه این است که قبل از قرائت با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز کنیم و به نام خدا حرکت کنیم و این مورد نیز مثل مورد قبل باید در عمل نمود داشته باشد.
یکی دیگر از آداب تلاوت قرآن کریم اشراف و احاطه بر آیات قرآن است
شخص قاری خوب است که بر کلید واژه های قرآن مسلط باشد باید معنایش مشخص باشد مثلا بداند در قرآن کریم ایمان زهد صبر شیطان رحمن الهام وحی توحید انذار و امثال اینها را باید بداند و باید بر مفاهیم قرآن اشراف داشت و اگر نه بهره مندی از قرآن سخت خواهد شد.
نکته بعدی تزکیه نفس است
خصوصا کسانی که اهل قرآن می شوند و قراء قرآن باید نمونه باشند که این مقام بزرگ پیامبر است «یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم»
خود پیامبر تلاوت قرآن می کرد پس باید قاری نفس مزکی داشته باشد. فلذا اگر قاری اهل تزکیه باشد تلاوتش باعث تحقق جامعه پاک در سایه تلاوت قرآن می شود.
اشراف به اوضاع و مقتضیات زمان هم مهم است چرا که حل مشکلات زمانه به وسیله قرآن است و ما اصطلاحی در علوم قرآنی داریم به نام اسباب نزول. همه آیات مکی و مدنی علت داشته برای نزول. این اسباب نزول تاریخ و زمانه خودمان را باید بشماسیم تا بتوانیم از قرآن به عنوان نمونه درمان استفاده کنیم اینکه ما قرآن بخوانیم اما از شرایط زمانه عقب باشیم نمی توانیم از قرآن برای زندگی پیام بگیریم.
لذا پیامبر می فرماید
و اذا التبست علیکم الفتن کقطع اللیل المظلم فعلیکم بالقرآن
از قرآن برای عبور از فتنه پیام بگیرید عصر غیبت امام زمان عصر کور فتنه های اعتقادی اجتماعی سیاسی و فرهنگی اسن کسی که اشراف به اوضاع زمانه نداشته باشد ممکن است قرآن بخواند ولی بر خلاف مسیر قرآن حرکت کند مثل وضعیت داعش در زمان ما آشنایی با اوضاع زمانه یکی از شرایط قرائت است.
دیگر مورد تعقل، حکمت و فرزانگی است. باید در قاری قرآن جوشش پیدا کند
مخاطب قرآن اولی الالباب هستند.
چون کتاب قرآن کتاب فرزانگی است و صاحبان خرد می توانند تذکر بگیرند
و هرچقدر درجه علمی انسان بالاتر باشد می تواند بیشتر از قرآن استفاده کند لذا قراء ما از این لحاظ نیز سرآمد باشند.
قرآن همچنین کتاب ذکر است و انسان را در مورد مسائل خودش توجه می دهد.
کسانی که با این ویژگی ها قرائت قرآن کنند جزء شریفترین افراد جامعه می شوند و این چشم انداز معنوی قرائت و تلاوت قرآن است
فلا تستضعفوا اهل القرآن حقوقهم
جامعه قرآنی با این خصوصیات دارای حقوقی هستند که از جمله آنها تکریم و احترام و توجه به جامعه قرآنی است.
الحمدالله در جمهوری اسلامی رشد قرآنی جامعه ما بیشتر شده و گامهای مهمی برداشته شده و افق ایران آینده افق ایران خو گرفته با قرآن کریم است.
گزارش تصویری سفر
